br. Maksymilian Depczyński CR
urodził się 15 sierpnia 1880 r. w miejscowości Łobżenica nieopodal Piły w zaborze pruskim. Był synem Franciszka i Balbiny z d. Wnuk. Sakrament chrztu świętego został mu udzielony 17 sierpnia 1880 r., a sakrament bierzmowania we wrześniu 1893 r. Od czwartego roku życia mieszkał w Głuchowie pod Poznaniem, gdzie jego ojciec był organistą. Tam także uczęszczał do szkoły, oraz dodatkowo – jako rozmiłowany w muzyce – pobierał nauki gry na organach pod okiem swego ojca. Mając 21 lat, został wcielony do przymusowej służby wojskowej w Poznaniu, którą odbywał przez dwa lata. Zaraz po opuszczeniu wojska wstąpił do Zgromadzenia Zmartwychwstańców 8 grudnia 1904 r. w Krakowie. Jak zapisał w swoim podaniu, powołanie do zakonu czuł już od samej młodości. Pierwszą profesję zakonną złożył 29 lipca 1906 r., a śluby wieczyste 29 lipca 1912 r. W zakonie pełnił funkcję organisty w Krakowie i Lwowie. W roku 1914 – jako obywatel pruski – został przymusowo wcielony do armii niemieckiej i wysłany na front zachodni. Tam został postawiony przed sąd wojskowy i rozstrzelany przez Niemców, ponieważ nie zdradził tożsamości dwóch polskich żołnierzy, którzy zdezerterowali do armii francuskiej. Wolał oddać własne życie aniżeli wydać na śmierć uciekinierów. Swoje ziemskie życie zakończył pod Verdun 27 października 1915 r. Jak doniesiono później do Zgromadzenia, br. Maksymilian „poniósł świątobliwą i bohaterską śmierć”. Spoczywa, wraz z innymi towarzyszami broni, w zbiorowej mogile żołnierskiej w Ossuarium Douaumont we Francji.
(opr.) ks. Zbigniew Skóra CR
ks. Kazimierz Pieniążek CR
ur. 4 III 1907 w Chęcinach, pow. Garwolin, s. Michała (zm. 1948) i Marianny z d. Rogala (zm. 1975); rodzice byli właścicielami średniego gospodarstwa rolnego i wiatraka; był pierworodnym synem, miał siedmioro rodzeństwa – trzech braci i cztery siostry; ochrzczony 10 III 1907 w kościele św. Jana Chrzciciela w Górznie (dekanat garwoliński), bierzmowany w Garwolinie; uczył się w Chęcinach, Garwolinie (tam po raz pierwszy zetknął się ze Zmartwychwstańcami) i we Lwowie; wstąpił do zgromadzenia 21 IX 1925, pierwsze śluby złożył 8 III 1927 w Krakowie (na ręce magistra o. Juliana Kowalskiego CR); stud. filoz. i teol. na UJK we Lwowie (1927-1933, z przerwą 1929-1931 na dokończenie edukacji gimnazjalnej); śluby wieczyste 8 III 1930; senior w internacie dla chłopców (1930-1931); święcenia mniejsze (akolitatu i egzorcysty) 20 XII 1930; matura w Gimnazjum im. Żółkiewskiego we Lwowie (21 V 1931); wiceprefekt alumnatu (I 1932-1933); odznaczał się talentami deklamatorskimi i plastycznymi; święcenia kapłańskie przyjął 10 VI 1933 w kościele seminaryjnym we Lwowie (bp Franciszek Lisowski); stud. prawo kanoniczne na UJK we Lwowie (1933-1934); magister teol. moralnej we Lwowie (16 VI 1934) ; wicerektor seminarium zakonnego i socjusz nowicjatu zakonnego w Rzymie (1934-1937); stud. prawo kanoniczne w Rzymie (1934-1937); licencjusz teol. w Rzymie; doktor prawa kanonicznego na podstawie pracy „De patrimonio Ecclesiae in Polonia iuxta concordatum ex Anno 1925” (Rzym 1937); odbył pielgrzymkę do Ziemi Świętej; od 1937 w Warszawie: ekonom (1937-1938), przełożony domu (1938-1940) i rektor kościoła św. Kazimierza; pracował duszpastersko z chórem parafialnym, młodzieżą, harcerzami, moralnie zagrożonymi, starszymi i chorymi; pod jego kierunkiem naprawiono szkody, jakie poniósł kościół w czasie obrny Warszawy we wrześniu 1939; przygotowywał środki finansowe i materialne na dokończenie budowy kościoła; świadectwa przekazują, że był księdzem poważnym (mimo młodego wieku), zdyscyplinowanym i pracowitym; aresztowany 17 I 1940 i umieszczony w więzieniu na ul. Rakowieckiej w Warszawie; przyczynami aresztowania i rewizji całego klasztoru mogły być treści jego kazań (zwłaszcza tego z 11 XI 1939) i donosy do Gestapo, a także odmowa wydania przez niego środków zebranych na rozbudowę kościoła; poddany brutalnemu śledztwu, przetrzymywany w areszcie przy ul. Rakowieckiej i więzieniu na Pawiaku, pełnił posługę duszpasterską wobec współwięźniów; utrzymywał tajny kontakt z domownikami; wywieziony stamtąd ok. 25 III 1940 do Twierdzy Modlin, prawdopodobnie do założonego w niej obozu koncentracyjnego KL Pomiechówek Fort III albo w Forcie I, gdzie Niemcy zorganizowali obóz przejściowy; stamtąd zawieziony na miejsce straceń w podwarszawskich Palmirach i tam rozstrzelany 2 IV 1940; pochowany w Palmirach w grobie XXIV; zwłoki ekshumowano w 1945 i przeniesiono do kwatery grobów zidentyfikowanych na cmentarzu w Palmirach. Zidentyfikował je - dzięki sutannie i sznurowi zakonnemu - o. Feliks Szmit, jego kolega kursowy; w kościołach św. Jana Chrzciciela w Górznie (2017) i św. Kazimierza w Warszawie znajdują się tablice pamiątkowe ku jego czci.
APPZ: Teczka personalna ks. Feliksa Szmita CR; LP, s. 284; AE 13; ADL, LS, k. 13; ADL, Domowa Książka Meldunkowa 1926-1940, k.1; ADL, Pamiętnik alumnatu lwowskiego 1926-1932; MDP, s. 464; B. Micewski, Nekrologium, 2 kwietnia; www.diecezja.siedlce.pl (M. T. Talarek, Sługa Boży ks. Kazimierz Pieniążek); L. Wanat, Za murami Pawiaka, Warszawa 1985.
kl. Ignacy Sztukowski CR
ur. 7 VIII 1914 w Chotowie Nowym k. Ostrowa Wlkp. (arch. poznańska), s. Franciszka i Julianny z d. Mikołajczyk, ochrzczony 9 VIII 1914 w Gostyczynie, bierzm. 22 III 1930; uczył się w szkole powszechnej w Chotowie, w gimnazjum męskim im. A. Asnyka w Kaliszu (1926-1933), uzupełniał maturę w gimnazjum im. H. Sienkiewicza we Lwowie (1935-1936); wstąpił do zgromadzenia 12 VIII 1933, pierwsze śluby złożył 15 II 1935 w Krakowie (na ręce magistra o. Henryka Nowakowskiego CR); stud. filoz. i teol. na UJK we Lwowie (1936-1939), śluby wieczyste 15 II 1938 we Lwowie (na ręce przełożonego domu i rektora o. Franciszka Torbusa CR); był wysokiego wzrostu, o dużym poczuciu humoru, odznaczał się pilnością w nauce; po wybuchu wojny na krótko znalazł się w Krakowie, a potem wyjechał do Chotowa; aresztowany przez hitlerowców w miejscowości Małe Graby k. Ostrowa Wielkopolskiego, został umieszczony najpierw w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen, a od 17 IX 1940 w Dachau (nr obozowy 19866), gdzie został zamordowany 27 XII 1940; w Chotowie znajduje się pamiątkowa tablica ku jego czci.
APPZ, Teczka personalna ks. Leona Śliwińskiego CR (charakterystyka I. Sztukowskiego); APPZ: LS 154; APPZ: AE 52; LN, k. 377; ADL, LS k. 49; ADL, Domowa Książka Meldunkowa 1926-1940, k. 20; B. Micewski, Nekrologium, 27 grudnia.
br. Józef Korman CR
ur. 3 I 1901 w Kaczanówce (archid. lwowska), s. Grzegorza (zm. 1905) i Rozalii z d. Kowalczuk; uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej 1920, broniąc Zbrucza; wst. do zgromadzenia 9 IV 1921 r., pierwsze śl. 8 V 1923 w Krakowie (na ręce magistra o. Pawła Smolikowskiego CR); podejmował różne zadania (w tym m.in. zakładanie energii elektrycznej) w par. Najśw. Zbawiciela w Warszawie (1923-1926), w Radziwiłłowie (1926-1927), w Poznaniu na Wildzie (1927-1928); wyst. ze zgromadzenia tuż przed złożeniem ślubów wieczystych 1930; powrócił jednak szybko i wst. ponownie do nowicjatu 17 I 1931, odnowił pierwsze śl. 19 VII 1932 r. , śl. wiecz. 19 VII 1938 w Skolem; pracował w par. św. Bonifacego w Warszawie na Czerniakowie (1932-1933), we Lwowie (1933-1935) oraz jako kucharz i organista w Skolem, dek. Stryj, archid. lwowska (1935-1941); tam zginął tragicznie, prawdopodobnie 30 VI 1941 r. w Stryju, w pierwszych dniach wojny niemiecko-rosyjskiej, aresztowany, torturowany i zamordowany przez rosyjskie NKWD; przyczyną aresztowania miało być niewydanie przez niego miejsca pobytu o. Wojciecha Cyrwusa, proboszcza, po którego oprawcy przyjechali; pochowany 5 VII 1941 w masowym grobie w Stryju; w czasie ekshumacji jego zwłoki zostały zidentyfikowane.
Arch. Archid. Lwowskiej im. Eugeniusza Baziaka, Parafia Skole, Index alphabeticus morturoum; APPZ, LS nr 56; Liber Professorum laici votorum, s. 141; Martyrologium Duchowieństwa Polskiego, s. 460, 465; ADL, Domowa Książka Meldunkowa 1926-1940, k. 14; Słownik biograf. duchowieństwa metrop. lwowskiej ob. łac. ofiar II wojny światowej, s. 236-237 (biogram B. Micewskiego); B. Micewski, Nekrologium, 30 czerwca; Korman A., O bracie zakonnym Józefie Kormanie, „Semper Fidelis”, R. 1998, nr 6, s. 18-19.
ks. Jan Gracz CR
ur. 20 X 1905 w Radawnicy k. Złotowa, s. Stefana i Marty z d. Ciza, ochrzczony 22 X 1905 i bierzmowany 23 VI 1918 w kościele św. Barbary w Radawnicy (dekanat złotowski, metropolia gnieźnieńsko-poznańska); uczył się w szkołach w Radawnicy, Złotowie i Bydgoszczy; wstąpił do zgromadzenia 4 III 1927, pierwsze śluby złożył 28 X 1928 w Krakowie (na ręce magistra o. Stanisława Skwierawskiego CR); uzupełniał wykształcenie w gimnazjum we Lwowie (1928-1929); stud. filoz. i teol. na UJK we Lwowie (1928-1933); pod koniec listopada 1930 r. wziął udział w pogrzebie swojego brata; święcenia mniejsze otrzymał 20 XII 1930 oraz 2 II 1932; śluby wieczyste 28 X 1931 we Lwowie (na ręce przełożonego domu o. Wojciecha Cyrwusa CR), święcenia kapłańskie przyjął 10 VI 1933 w kościele seminaryjnym we Lwowie (bp Franciszek Lisowski); magister pedagogiki; duszpasterz w par. św. Bonifacego w Warszawie (1933-1934); proboszcz w Poznaniu na Krzyżownikach (1934-1935); rektor internatu we Lwowie (1935-1937); ponownie proboszcz w Poznaniu na Krzyżownikach (1937-1941); aresztowany przez hitlerowców na plebanii 6 X 1941, został uwięziony w obozie koncentracyjnym KL Posen (Fort VII), stamtąd 30 X 1941 przewieziony do obozu koncentracyjnego KL Dachau i oznaczony numerem 28063; zginął zamordowany 13 VIII 1942 w Dachau.
APPZ: LS 103; APPZ: AE 20; APPZ: LP, s. 308; ADL, LS k. 20; ADL, Domowa Książka Meldunkowa, k. 2, 22; ADL, Pamiętnik alumnatu lwowskiego 1926-1932; ADK, Księga chrztów; MDP, s. 463; B. Micewski, Nekrologium, 13 sierpnia.
Skróty:
ADK – Archiwum domu na Krzyżownikach w Poznaniu
ADL – Archiwum domu lwowskiego (w APPZ)
AE – Album examinum
APPZ – Archiwum Prowincji Polskiej Zgromadzenia w Krakowie
LN – Liber Novitiorum
LP – Liber Professorum
LS – Liber Sodalium
MDP – Jacewicz Wiktor, Woś Jan, Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939‑1945, T. I‑V, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1977‑1981.
UJK – Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie
(opr.) ks. Maciej Gawlik CR
