Historia
Nie wiadomo dokładnie, kiedy się to wszystko zaczęło. Może wtedy, kiedy Bogdan Jański w Paryżu, początkujący wówczas „apostoł emigracji”, człowiek po wielu przejściach (mimo krótkiego życia), postanowił zerwać ze „starym” życiem i odkrywał powoli w sobie misję założenia zgromadzenia, które miałoby pomóc rodakom na emigracji i w Kraju w odrodzeniu moralnym? Ów zamiar konkretyzował się od połowy 1835 roku, a szczęśliwy swój koniec – po pokonaniu licznych trudności - osiągnął 17 II 1836 r., kiedy to Jański i jego kilku towarzyszy rozpoczęli życie wspólne, na kształt zgromadzenia, zamieszkując w jednej z paryskich kamienic. Modlili się wspólnie, czytali pobożne lektury, słuchali konferencji Brata Starszego, pomagali w czynny sposób zabiedzonym (także i duchowo) emigrantom.
Wśród popowstaniowej braci emigracyjnej byli swoistym fenomenem. Nie było to bowiem środowisko ani nazbyt pobożne, ani skore do duchowych wysiłków. Urok Jańskiego, jego wiara i konkretna miłość bliźniego sprawiły, że nowa wspólnota zdołała się utrzymać, mimo przeciwności ze strony nie tylko rodaków, ale i ambasady rosyjskiej.
Po burzliwym rozwoju i niemniej burzliwym upadku paryskich „Domków” (tak bowiem zwano te miejsca wspólnego mieszkania, przez które przewinęło się ponad 60 emigrantów), wysłaniu kilku braci na studia teologiczne do Rzymu i śmierci świątobliwego Założyciela (2 VII 1840 r.), pierwszych siedmiu Zmartwychwstańców w Niedzielę Wielkanocną, 27 III 1842 r. złożyło pierwsze śluby zakonne w katakumbach św. Sebastiana w Rzymie.
Przełożonym nowej wspólnoty został ks. Piotr Semenenko, główny autor zredagowanej nieco wcześniej Pierwszej Reguły, opartej na ideach Jańskiego i mozolnie przez Semenenkę „przepracowanych”, w duchu przede wszystkim benedyktyńskim.
Reguła ta akcentowała bezmiar Bożej miłości wobec grzesznika, jakim jest człowiek i chwałę Bożą, dla której to zgromadzenie powstało. Celem pośrednim zaś była pomoc Polakom (w Kraju i za granicą) w ich wewnętrznym odradzaniu się. Drogami do niego były: działalność pisarska, kaznodziejska i wychowawcza, wśród młodzieży.
Przez pierwsze ćwierćwiecze swego istnienia zgromadzenie krzepło powoli, nie powiększając zbytnio stanu swoich placówek (główne były dwie – Paryż i Rzym), ani także stanu personalnego (w latach 1842 – 1857 pierwsze śluby złożyło w nim 25 kleryków i braci, z czego tylko 14 dotrwało w nim do swojej śmierci), przechodząc za to pierwsze kryzysy. Najbardziej znanymi z pierwszych księży spod sztandaru Zmartwychwstałego byli: ks. Piotr Semenenko – filozof, ks. Hieronim Kajsiewicz – kaznodzieja i publicysta oraz ks. Aleksander Jełowicki – kaznodzieja i wydawca.
Pierwsi Zmartwychwstańcy prowadzili duszpasterstwo emigrantów, głosząc i drukując kazania, prowadząc apostolat religijnej książki, zbijając herezję Andrzeja Towiańskiego i pisując przeróżnej treści artykuły do prasy wielkopolskiej i galicyjskiej (co trwało z powodzeniem aż do czasów I wojny światowej), a także informując Stolicę Apostolską o faktycznym stanie prześladowań Kościoła na ziemiach polskich (zwłaszcza zaboru rosyjskiego).Przy tym wszystkim „rozglądali się” za jakimś miejscem tamże, by osiąść na stałe, co byłoby zgodne z myślą Jańskiego. Niestety, kilka prób czynionych w tym kierunku (m.in. wizyta Semenenki w Księstwie Poznańskim w 1842 r., pobyt Kajsiewicza w Krakowie w 1848/9 r.) nie przyniosło efektu.
I właśnie rok 1857 przyniósł nieoczekiwany zwrot sytuacji. Papież Pius XII przekazał Zmartwychwstańcom sanktuarium Matki Bożej Łaskawej na Mentorelli pod Rzymem, którego stróżami są do dzisiaj, a jednocześnie rozpoczęli pracę misyjną w stanie Ontario w Kanadzie, co stało się początkiem „wyjścia na świat” zgromadzenia. To właśnie w Kanadzie bracia E. i L. Funckenowie mogli – jako pierwsi – „wcielić” w życie parafialne myśli i idee Jańskiego, sprecyzowane w Regule przez ks. Semenenkę, pracując początkowo – wraz ze współbraćmi – w niewielkich, wiejskich szkołach i w misyjnych parafiach.
Sześć lat później (rok 1863) Zmartwychwstańcy otrzymali kolejną misję, która dała im szansę do pracy według wskazówek Założycieli: praca w Bułgarii, będącej pod panowaniem tureckim. Prowadzenie szkół z internatem dla dzieci wyznania grecko-katolickiego (z najwyżej notowanym kolegium w Adrianopolu), z czasem założenie seminarium dla kandydatów do kapłaństwa w tym obrządku, odprawianie nabożeństw w języku bułgarskim i w greckim rycie, przystosowywanie ksiąg liturgicznych stało się dla Zmartwychwstańców sporym wyzwaniem. Z wybitnych misjonarzy tamtego czasu należy wymienić ks. Tomasza Brzeskę, ks. Pawła Smolikowskiego, ks. Rafaela Ferrigno i ks. Łukasza Wronowskiego. Z biegiem lat Zmartwychwstańcami – co naturalne – stali się rodowici Bułgarzy, jak choćby ks. Józef Germanow i ks. Jan Garufałow, późniejszy biskup. Zgromadzenie w Bułgarii – mimo przeróżnych burz dziejowych i przerw z nimi związanych – trwa do dziś.
Kolejne wyzwanie nadeszło niebawem – praca w Stanach Zjednoczonych, w stanie Texas, od roku 1866. To właśnie tam, w osadzie Panna Maria, w listopadzie 1866 r., ks. Adolf Bakanowski założył pierwszą w historii szkołę podstawową w polskiej parafii w USA.
Praca w Texasie nie była jednak długotrwała. Najważniejszym ośrodkiem duszpasterskim na tych terenach stało się Chicago, gdzie pierwszą placówkę (parafia św. Stanisława Kostki) zgromadzenie objęło cztery lata później. Zmartwychwstańcy tamże z czasem – rozmnażając swój stan parafii - budowali szkoły, schroniska, zakładali bractwa i towarzystwa, przez co w znacznym stopniu przyczynili się do rozwoju Kościoła w Ameryce (Iwicki). Szkolnictwo było bardzo istotnym terenem ich pracy w USA, by wymienić choćby tylko Kolegium św. Stanisława i Weber High School – obie placówki w Chicago.
To właśnie na parafiach chicagowskich – liczących niejednokrotnie po kilkanaście tysięcy wiernych - ukształtował się wzorcowy model prowadzenia parafii – „wspólnoty wspólnot” - który przez lata był inspiracją także i dla polskich Zmartwychwstańców. Rozwój pracy duszpasterskiej w Stanach Zjednoczonych i stały – wysoki – poziom powołań utrzymywał się mniej więcej do lat 60. wieku XX. Z najbardziej znanych i zasłużonych kapłanów pracujących na tych terenach, należy wymienić niezmordowanego organizatora i pierwszego Prowincjała amerykańskiego Wincentego Barzyńskiego, wybitnego kaznodzieję i późniejszego Generała Zgromadzenia Władysława Zapałę oraz wydawcę i pedagoga Franciszka Gordona.
Nie sposób pominąć wielkich wysiłków duchowych i materialnych, czynionych przez amerykańskich Zmartwychwstańców, zwłaszcza w pierwszych dwóch dekadach XX w. a wspierających odzyskanie przez nasz Kraj niepodległości. Mając te trzy „tropy” działalności (kanadyjski, bułgarski i amerykański), łatwiej nam będzie zrozumieć wątek czwarty: polski, który właściwie rozpoczął się w pełni rozwijać dopiero w roku 1880, kiedy to we Lwowie Zmartwychwstańcy otworzyli internat dla młodzieży obrządku grecko – katolickiego i rozpoczęli pracę duszpasterską w tamtejszym niewielkim kościele przy ul. Piekarskiej.
Praca i osiedlenie się we Lwowie, ówczesnej stolicy Galicji, a nieco później w Krakowie, przypadła na czasy, kiedy Zgromadzenie było już doświadczone zarówno w pracy dla Emigracji, w pracy wychowawczej, jak i w pracy misyjnej i duszpasterskiej.
To doświadczenie procentowało znakomicie i w pracy na ziemiach zaboru galicyjskiej, nie mówiąc już o kilkupłaszczyznowej działalności na terenach wolnej Polski, gdzie pierwszą parafią, jaką objęliśmy była parafia św. Antoniego w Radziwiłłowie Mazowieckim (1920 r.). Z czasem doszły parafie w Poznaniu i Warszawie, a tuż przed wybuchem II wojny światowej - w Krakowie.
Nie dziwi więc fakt, że przez cały czas swego istnienia Zmartwychwstańcy cieszyli się uznaniem Stolicy Apostolskiej. Trzeba dodać, że od początku swego istnienia aż po pierwsze lata XX w. byli oni zaufanymi informatorami papieży Piusa IX i Leona XIII o prawdziwej sytuacji Kościoła pod trzema zaborami. W dowód uznania kilku z nich otrzymało nominacje na konsultorów różnych rzymskich Kongregacji (m.in. P. Semenenko, P. Smolikowski, S. Pawlicki), a samo Zgromadzenie mogło od roku 1866 prowadzić Papieskie Kolegium Polskie, które od razu stało się „kuźnią” przyszłych kardynałów i biskupów polskiego Kościoła.
Nie omijały Braci od Zmartwychwstania różnorakie kryzysy wewnętrzne, które udawało się jednak przezwyciężyć, by wymienić tzw. „kryzys Semenenki” z lat 40. XIX w., odejście ks. Józefa Hubego ze stanowiska Przełożonego Głównego (1855 r.), głośna sprawa związana z odejściem jednego z głównych reformatorów ks. Juliana Felińskiego, mająca w tle bezpośrednim postać bł. Matki Marceliny Darowskiej (ok. dziesięciu lat i zakończyła powrotem do Reguły ducha Jańskiego w roku 1880), a także tzw. „kryzys konstytucyjny” z roku 1902, kiedy to w opozycji do Generała – opowiadającego się ściśle za wskazaniami Stolicy Apostolskiej odnośnie nowego prawodawstwa zakonnego - stanęło wiele domów amerykańskich i nie tylko. Trudnymi datami „opatrznościowymi” dla Zmartwychwstańców były także lata 1873 (nagła śmierć w Rzymie Ojca Hieronima Kajsiewicza), 1886 (takaż śmierć w Paryżu ojca Semenenki), 1903 (opuszczenie misji paryskiej) i 1938 (odebranie zgromadzeniu prawa do prowadzenia Papieskiego Kolegium Polskiego w Rzymie).
Nie brakowało przez ten czas postaci świetlanych, oddanych charyzmatowi, do których – poza wspomnianymi już kilkakrotnie Współzałożycielami – należeli o. Paweł Smolikowski, Walerian Kalinka, Stefan Pawlicki, August Mosser, Andrew Spetz, Jan Tyrałła, Jan Kasprzycki, abp Józef Weber, Tadeusz Olejniczak, Konstanty Czorba, pierwszy biskup – Zmartwychwstaniec (od 1922 r.) Salvatore Baccarini, Władysław Kwiatkowski i wielu innych.
Tuż przed wybuchem II wojny światowej, w roku 1938, wszystkich Zmartwychwstańców było 388, mieszkali oni i pracowali w 37 domach we Włoszech, Austrii, Polsce, Bułgarii, Kanadzie i USA. Było to znakiem przejmowania nowych parafii, ośrodków kształcących młodzież i sporego zapotrzebowania Kościołów lokalnych na pracę zgromadzenia.
(opr.) ks. Maciej Gawlik CR
kl. Stefan Witwicki CR (1800-1847)
Jeden z najwybitniejszych poetów i publicystów okresu romantyzmu.
Stefan Witwicki urodził się 13 września 1800 r. w Janowie na Podolu. Po ukończeniu Liceum Krzemienieckiego osiadł w Warszawie, gdzie poza guwernerką poświęcał się pracy literackiej. Zaprzyjaźnił się m.in. z Kazimierzem Brodzińskim, Fryderykiem Chopinem, Józefem Korzeniowskim, Maurycym Mochnackim, Antonim Edwardem Odyńcem (z którym wspólnie redagował „Melitele”), oraz Józefem Bohdanem Zaleskim. Był wielkim zwolennikiem romantyzmu. Jako poeta najwięcej oryginalności wykazał w Piosnkach sielskich (Warszawa 1830 r.). Do niektórych „piosnek” z tego tomu komponowali muzykę Chopin i Moniuszko. Autor Poezji biblijnych (Warszawa 1830 r.). Z powodu słabego zdrowia nie brał udziału w powstaniu listopadowym. W 1832 r. dobrowolnie wyemigrował i osiadł w Paryżu. Przyjaźnił się z Adamem Mickiewiczem i uczestniczył w odbywających się u niego spotkaniach, w czasie których czytano Pana Tadeusza. Obok Adama oraz innych przyjaciół i znajomych był współzałożycielem Towarzystwa Braci Zjednoczonych. Jako publicysta ogłaszał Wieczory pielgrzyma. Rozmaitości moralne, literackie i polityczne (zeszyt 1 – Paryż 1834 r., zeszyt 2 – Paryż 1835 r.). Wydał je później w dwóch tomach (tom I – Paryż 1837 r., tom II – Paryż 1842 r.). W tej, wysoko przez współczesnych cenionej, publicystyce wykładał nauki moralne, religijne, patriotyczne i społeczne, występował przeciw cudzoziemszczyźnie, bronił tradycji narodowych. Ogłosił Ołtarzyk polski, tj. zbiór nabożeństwa katolickiego, mieszczący się w sobie i na wszelki czas, do Trójcy Przenajświętszej, do N. Panny i do Świętych... modlitwy stosowne w różnych potrzebach (Paryż 1836 r.), a także, w tym samym roku, Ołtarzyk polski mniejszy, stanowiący skrót poprzedniej pozycji. Będąc ortodoksyjnym katolikiem zerwał przyjaźń z Adamem Mickiewiczem, gdy ten przystąpił do koła Andrzeja Towiańskiego. Witwicki zaprzyjaźnił się z Bogdanem Jańskim i pierwszymi zmartwychwstańcami (Kajsiewiczem, Semenenką), był ich „zewnętrznym bratem”. Podjął kroki, aby wstąpić do stanu kapłańskiego i związać się ze zmartwychwstańcami. W tym celu wybrał się do Rzymu, tam jednak na skutek ospy zmarł. W dniu agonii, 19 kwietnia 1847 r., zdołał jeszcze złożyć śluby zakonne. Odszedł z tego świata jako zmartwychwstaniec i został pochowany w grobowcu zakonnym na Campo Verano w Rzymie.
(opr.) ks. Zbigniew Skóra CR
ks. Karol (Ignacy) Kaczanowski CR (1801-1873)
Członek pokolenia założycielskiego. Twórca misji bułgarskiej Zgromadzenia Zmartwychwstańców. Człowiek wysokiej kultury i wiedzy a jednocześnie ogromnej pokory.
Karol Kaczanowski urodził się 2 lutego 1801 r. w Pińsku na terenie obecnej Białorusi. Ukończył Szkołę Inżynierii Wojskowej w Warszawie. W roku 1830 został oficerem artylerii, później mianowany kapitanem. Po upadku powstania listopadowego wyemigrował do Francji, gdzie był jednym z twórców Towarzystwa Demokratycznego. Nawrócenie Piotra Semenenki i Edwarda Duńskiego oraz postawa Bogdana Jańskiego skłoniły go do ponownych studiów nad katolicyzmem. W roku 1837, po dwudziestoletniej przerwie poszedł do spowiedzi. Chociaż dwukrotnie w ciągu życia miał możliwość zawarcia związku małżeńskiego, to nie doszły one do skutku. Na przełomie lipca i sierpnia 1839 roku wstąpił do Domku Jańskiego. Pod koniec tegoż roku został wysłany do Rzymu na studia teologiczne na Uniwersytecie Gregoriańskim. 27 marca 1842 r. złożył śluby zakonne w Katakumbach św. Sebastiana, a 15 kwietnia 1843 r. przyjął święcenia kapłańskie. W latach 1863-1868 był kapelanem dywizji polskiej w czasie wojny krymskiej. Wiosną 1863 r., mimo podeszłego wieku, przyjął obrządek wschodni i zmienił imię na Ignacy. Następnie wyjechał na misję do Bułgarii. Jest założycielem misji bułgarskiej Zgromadzenia Zmartwychwstańców. Po powrocie do Rzymu, w latach 1868-1872 był asystentem generalnym Zgromadzenia. Zmarł 14 maja 1873 r. w Rzymie i został pochowany w grobowcu zakonnym na rzymskim cmentarzu Campo Verano.
(opr.) ks. Zbigniew Skóra CR
ks. Aleksander Jełowicki CR (1804-1877)
Przełożony Misji Polskiej Zmartwychwstańców w Paryżu, wybitny kaznodzieja, tłumacz klasycznych dzieł literatury religijnej, spowiednik Fryderyka Chopina.
Aleksander Jełowicki ur. 18 XII 1804 w Hubniku; studiował filozofię w Krakowie i Warszawie, gdzie w 1825 r. zdobył tytuł magistra nauk filozoficznych; uczestniczył w powstaniu listopadowym razem z ojcem Wacławem i braćmi Edwardem i Eustachym, walcząc na Podolu i Wołyniu; był w niewoli u Austriaków; przedostał się do Warszawy i 9 lipca 1831 wszedł do sejmu jako poseł hajsyński; członek Towarzystwa Patriotycznego i Komitetu Ziem Ruskich; na emigracji w Paryżu. 31 sierpnia 1832 został członkiem Komitetu Narodowego Polskiego i Ziem Zabranych, utworzonego pod przewodnictwem gen. Józefa Dwernickiego; z niebywałą energią działał społecznie i kulturalnie; współzałożyciel i sekretarz Towarzystwa Naukowej Pomocy, powstałego w grudniu 1832; o tym stowarzyszeniu napisał wspólnie z Maurycym Mochnackim, z którym się przyjaźnił, broszurkę „O Towarzystwie Wzajemnej Pomocy” (Paryż 1833); członek Towarzystwa Litewskiego i Ziem Ruskich; czynny członek Towarzystwa Literackiego, od 3 maja 1835 jego sekretarz; od 1833 r. był mecenasem Adama Mickiewicza: zakupił wydany w Paryżu w 1832 r. tom IV Poezyj, wydał własnym kosztem „Dziadów Część III” (1833), „Pana Tadeusza” (1834), „Księgi pielgrzymstwa” (1834); dnia 1 lipca 1835 założył Księgarnię i Drukarnię Polską w Paryżu oraz do spółki z Eustachym Januszkiewiczem Dom Komisowy. Wydawca dzieł Kazimierza Brodzińskiego, Klementyny z Tańskich Hoffmanowej, Ignacego Krasickiego, Zygmunta Krasińskiego, Joachima Lelewela, Maurycego Mochnackiego, Juliana Ursyna Niemcewicza, Wincentego Pola, Henryka Rzewuskiego, Juliusza Słowackiego, Stefana Witwickiego, Feliksa Wrotnowskiego i innych autorów; w 1836 r. redagował „Rocznik Emigracji Polskiej”, pismo polityce i literaturze poświęcone, w 1837 „Wiadomości Krajowe i Emigracyjne”, pismo historyczne i literackie, w 1838–40 „Kalendarzyk Pielgrzymstwa Polskiego” (3 roczniki); współpracował z redakcją „Souvenirs de la Pologne, historiques, statistiques et littéraires”; autor artykułów, wspomnień (Moje wspomnienia, 2 tomy, Paryż 1839), tłumacz m.in. Paroles d\'un croyant F. de Lamennais\'go, które ukazały się po polsku w 1834 r. pt. Słowa wieszcze księdza Lamenego; w końcu 1838 r. wstąpił do seminarium duchownego w Paryżu, następnie w Wersalu; sprzedał 1 października 1839 swą księgarnię i drukarnię Juliuszowi Marylskiemu; święcenia kapłańskie otrzymał w grudniu 1841; wstąpił do zgromadzenia Zmartwychwstańców w 1842; przełożony Misji Polskiej w Paryżu przy kościele św. Rocha, następnie przy kościele Assomption; niechętny ruchom rewolucyjnym; zwalczał gwałtownie towianizm; popierał moralnie powstanie styczniowe; protektor Makryny Mieczysławskiej, przez którą próbował wywrzeć wpływ na Adama Mickiewicza i jego Legion; kaznodzieja, tłumacz klasycznych dzieł literatury religijnej, jak „O naśladowaniu Chrystusa Tomasza a Kempie”, „Ćwiczenia duchowne Ignacego Loyoli” i in.; przyczynił się do budowy Kolegium Polskiego w Rzymie; zm. 15 IV 1877 w Rzymie.
Najbardziej podziwianą i lubianą postacią dla ks. Jełowickiego był Fryderyk Chopin, jego przyjaciel z lat dziecięcych. Jełowicki bywał często na koncertach, jakie Chopin urządzał dla grona swych najbliższych przyjaciół w Paryżu.
W październiku 1849 r. spowiadał i nawrócił przed śmiercią kompozytora a ostatnie chwile jego życia opisał w liście do Xawery Grocholskiej 21 października 1849 r. Na jego podstawie wiemy, że gdy Chopin był prawie umierający, zatroskany o jego duszę ks. Jełowicki poprosił serdecznie przyjaciela, aby zechciał przyjąć sakramenty święte. Chopin zdawał sobie sprawę ze swego stanu, ale pomimo to nie zgodził się na spowiedź. Powiedział: Mogę swemu przyjacielowi otworzyć duszę, ale na razie spowiadać się nie mam zamiaru. Jeżeli tego zapragnę, to na pewno u Ciebie”. Po tych słowach ks. Aleksander poszedł na modlitwę i leżąc prawie całą noc krzyżem, błagał Boga o łaskę spowiedzi dla Fryderyka. Rano, gdy przyszedł, Chopin wyciągnął do niego ręce i zawołał: Dobrze, że jesteś, czekam na Ciebie. Teraz mnie spowiadaj!”. Wstrząśnięty tą prośbą ks. Aleksander podał choremu krzyż i zapytał: Czy wierzysz?”. Wierzę” – padła odpowiedź. Wtedy rozpoczęła się spowiedź. Po spowiedzi ks. Jełowicki udzielił Chopinowi Komunii św., która była już wiatykiem, oraz sakramentu ostatniego namaszczenia. Chopin rozpromienił się. Był tak szczęśliwy, że tryskała z niego Boża radość. Cieszył się ze spowiedzi, z pojednania z Bogiem, z tego, że Bóg jest tak dobry i miłosierny i że on idzie do Niego. Po chwili wziął księdza za rękę i powiedział z największym wzruszeniem i wdzięcznością: Bez Ciebie, mój drogi, byłbym zdechł jak świnia”. Ks. Aleksander zdumiał się takimi słowami z ust wytwornego Chopina, ale odczytał w nich głębię jego nawrócenia.
(opr.) Andrzej Jastrzębski
ks. Walerian Kalinka CR (1826-1886)
Wybitny historyk, założyciel Polskiej Prowincji Zmartwychwstańców.
Walerian Kalinka urodził się 20 XI 1826 r. Studiował filozofię i prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim (1840-45). Do zgromadzenia zmartwychwstańców wstąpił w 1868 r. i otrzymał święcenia kapłańskie (1870). Należał do krakowskiego Towarzystwa Historycznego oraz do Akademii Umiejętności. Od 1846 r. ogłosił wiele cennych prac naukowych, zwłaszcza historycznych. Stał się współtwórcą krakowskiej szkoły historycznej. W latach 1891-1902 ukazało się zbiorowe wydanie jego prac (Dzieła, t. 1-12). Przeprowadził w nich głęboką analizę wewnętrznych przyczyn upadku Polski i rozbiorów, wskazując drogę odrodzenia.
Ostatnie lata życia spędził we Lwowie (przy ul. Piekarskiej), kierując pierwszą fundacją Zmartwychwstańców w kraju. Założył tam Internat Ruski. Był prowincjałem regionu. Zmarł 26 XII 1886 r. Jest pochowany na cmentarzu łyczakowskim.
(opr.) ks. Artur Kardaś CR i ks. Wojciech Mleczko CR
ks. Ludwik Funcken CR (1833-1890)
Jeden z krzewicieli Zgromadzenia Zmartwychwstańców na ziemi kanadyjskiej. Wybitny pedagog i wychowawca.
Ludwik Gerard Franciszek Funcken urodził się 15 października 1833 r. w Wankum w Zagłębiu Ruhry. Po studiach medycznych i następnie teologicznych w seminarium diecezjalnym, został wyświęcony na kapłana 15 czerwca 1862 r. w Roermonde. Do Zgromadzenia Zmartwychwstania wstąpił pod koniec 1862 r. W 1864 r. uzyskał tytuł doktora teologii na Uniwersytecie „Sapienza” w Rzymie. Także w roku 1864 (18 czerwca) złożył śluby zakonne. Po wyjeździe do Kanady oddał się dziełu posługi wychowawczej w Zgromadzeniu, poprzez zakładanie szkół. Wspierał jednocześnie swego brata Eugeniusza (także zmartwychwstańca) w posłudze duszpasterskiej i kierowaniu Domem Amerykańskim Zgromadzenia. Zmarł podczas podróży do Europy w holenderskim Roermond 30 stycznia 1890 roku. Został pochowany na tamtejszym cmentarzu. W kilka lat póżniej, przejeżdżając przez Holandię, ks. Wilhelm Kloepfer CR uzyskał od rodziny czaszkę księdza Ludwika. Po powrocie do Kanady umieszczono ją w kościele NMP w Kitchener pod marmurową tablicą poświęconą Funckenowi. Z kolei 22 września 1990 roku została ona przeniesiona i pochowana na cmentarzu św. Agaty, przy udziale członków poszerzonej rady generalnej i współbraci z prowincji Ontario-Kentucky.
(opr.) ks. Zbigniew Skóra CR
ks. Józef Hube CR (1804-1891)
Członek pokolenia założycielskiego zmartwychwstańców. Wybitny prawnik i historyk prawa oraz gorliwy krzewiciel pobożności eucharystycznej, jeden z prekursorów odnowy liturgicznej.
Józef Hube urodził się 19 marca 1804 r. w Warszawie jako syn Michała – referendarza w Radzie Stanu Królestwa Polskiego i Marianny z Płońskich. Był młodszym bratem Romualda, wybitnego prawnika i historyka prawa. Uzyskawszy w 1824 r. na Uniwersytecie Warszawskim stopień magistra prawa, po krótkiej praktyce sądowej otrzymał stypendium rządowe i wyjechał na dalsze studia do Berlina, gdzie słuchał m.in. wykładów Hegla (pod jego wpływem utracił wiarę). Dalsze studia odbył w Paryżu. W 1828 r. powrócił do Warszawy i został aplikantem, następnie asesorem w prokuratorii generalnej Królestwa Polskiego. W sierpniu 1830 r., aż do wybuchu powstania listopadowego wykładał na uniwersytecie historię prawa. Był autorem prac z dziedziny prawa, publikował je w piśmie prawniczym Themis Polska. W czasie powstania uczestniczył aktywnie w życiu politycznym, należał m.in. do Towarzystwa Patriotycznego. W 1832 r. wraz z ojcem Michałem przedarł się przez granicę do Paryża. Należał do Towarzystwa Historyczno-Literackiego. Opublikował pracę Wywód spraw spadkowych słowiańskich (1832 r.), przełożoną na języki obce. Współpracował z francuskimi pismami prawniczymi. W latach 1832–36 przebywał z ojcem w Normandii. Pod wpływem Jańskiego wstąpił 14 lub 15 sierpnia 1836 r. do jego Domku. Był wychowawcą młodzieży w Collège Stanislas. Pod koniec października 1837 r. wyjechał na studia teologiczne do Rzymu. Był obecny przy śmierci Jańskiego. Po uzyskaniu doktoratu z teologii, 9 stycznia 1842 r. otrzymał wraz z Edwardem Duńskim święcenia kapłańskie. Był jednym z współzałożycieli Zgromadzenia Zmartwychwstańców. Przebywał w Paryżu jako katecheta. W latach 1848-1855 sprawował urząd generała zakonu. Zwalczał aktywnie towianizm występując przeciwko Adamowi Mickiewiczowi jako towiańczykowi, sprzeciwiał się również tworzeniu przez niego Legionu. Opublikował prace o treści teologicznej i religijnej, jak np. Nauka o Sakramencie Najświętszym, O częstej komunii, O pokorze. Zmarł 6 sierpnia 1891 r. w Rzymie i spoczął w grobowcu zakonnym na tamtejszym cmentarzu Campo Verano.
(opr.) ks. Zbigniew Skóra CR
ks. Walerian Przewłocki CR (1828-1895)
Człowiek nietuzinkowy i o wszechstronnych uzdolnieniach. Większość życia spędził jako żołnierz i aktywista, a jako zakonnik był genialnym teologiem, prawnikiem i misjonarzem.
Walerian Przewłocki urodził się 11 grudnia 1828 roku we wsi Zimno koło Łaszczowa na zamojszczyźnie. Był synem Dominika herbu Przestrzał i Franciszki. Rosyjskie Gimnazjum Męskie w Lublinie ukończył w 1847 r. W 1849 r. w randze ppor. 1 p. ułanów wziął udział w powstaniu węgierskim. W Szumli (Bułgaria) wstąpił do Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. W 1850 r. przebywał we Francji i w Anglii. W czasie wojny krymskiej walczył po stronie tureckiej w 5 p. ułanów, w Polskiej Dywizji Kozaków Sułtańskich w stopniu porucznika. Po wojnie osiadł przejściowo w Bułgarii. Zajmował się tam rolnictwem, kupiectwem i budową dróg. Zaangażował się w obronę uciemiężonego narodu bułgarskiego. Zetknął się tam z działalnością Zmartwychwstańców. Przebywając w Turcji prowadził zbiórkę na Polską Szkołę Wojskową w Genui. Po wybuchu powstania styczniowego trafił przez Francję do Lwowa. Mianowany przez Rząd Narodowy Komisarzem Wojskowym, walczył w stopniu majora w oddziale Zygmunta Miłkowskiego. Wziął udział w nieudanej próbie przebicia się przez Besarabię do Polski. Ścigany przez władze rosyjskie wstąpił 1 grudnia 1864 r. do Zgromadzenia Zmartwychwstańców. Tutaj złożył wieczystą profesję zakonną 28 października 1866 r. Święcenia kapłańskie otrzymał 20 kwietnia 1867 r. w Rzymie. Bardzo dobrze rozwijał się naukowo i w roku 1868 otrzymał stopień doktora teologii, a w 1876 r. licencjat prawa kanonicznego. W latach 1874-1883 pełnił urząd prokuratora generalnego Zgromadzenia. W kolejnych latach, do roku 1887 był misjonarzem bułgarskim, w którym to roku został wybrany przełożonym generalnym, po śmierci Piotra Semenenki CR. Ksiądz Walerian zmarł w Rzymie, 7 maja 1895 r. i został pochowany w tamtejszym grobowcu zakonnym na Campo Verano.
(opr.) ks. Zbigniew Skóra CR
ks. Wincenty Barzyński CR (1838-1899)
Genialny działacz polonijny w USA. Znakomity organizator życia parafialnego oraz społecznych struktur katolickich. Założyciel Dziennika Katolickiego oraz Dziennika Chicagowskiego.
Wincenty Michał Barzyński urodził się 20 września 1838 r. w Sulisławicach koło Sandomierza jako syn Józefa i Marii z d. Sroczyńskiej. Na chrzcie świętym otrzymał imię Michał, ale w czasie choroby został zawierzony św. Wincentemu Ferreriuszowi i od tej pory nazywany był powszechnie Wincentym. Ukończył studia w seminarium diecezjalnym w Lublinie i tam też otrzymał święcenia kapłańskie 27 października 1861 r. jako kapłan diecezjalny. Posługując duszpastersko w Tomaszowie uczestniczył aktywnie w powstaniu styczniowym 1863 r., zaopatrując powstańców w sprzęt wojskowy. Za swoją działalność powstańczą został zmuszony do ucieczki przez Kraków do Paryża. Tutaj wstąpił 1 marca 1865 r. do Zgromadzenia Zmartwychwstańców. Śluby zakonne złożył 16 września 1866 r. Tego samego roku wyjechał na misje do USA. Tam został współzałożycielem Zjednoczenia Polskiego Rzymsko-Katolickiego w Ameryce i do 1899 r. był proboszczem parafii św. Stanisława Kostki w Chicago. Od 1898 r. pełnił urząd prowincjała zgromadzenia w USA. Był twórcą m.in. sierocińca oraz Gazety Katolickiej, w 1890 r. założył Dziennik Chicagoski. W 1891 r. uruchomił Kolegium św. Stanisława Kostki (gimnazjum polskie). Uczestniczył czynnie w powstawaniu każdej polonijnej parafii w Chicago. Zmarł tamże 2 maja 1899 r. i został pochowany w grobowcu zakonnym na cmentarzu św. Wojciecha w Niles koło Chicago.
(opr.) ks. Zbigniew Skóra CR
ks. Tomasz Brzeska CR (1818-1900)
Znakomity muzyk i kompozytor. Genialny twórca życia pedagogicznego, wydawniczego oraz duszpasterskiego na misji bułgarskiej zmartwychwstańców.
Tomasz Brzeska urodził się 12 września 1818 r. w Hoszycach Wielkich koło Raciborza. Po ukończeniu seminarium nauczycielskiego w Głogówku pracował jako wiejski nauczyciel. W 1847 roku wstąpił w Rzymie do Zgromadzenia Zmartwychwstańców. Śluby zakonne złożył 1 lutego 1848 r., a po odbyciu studiów teologicznych i muzycznych przyjął święcenia kapłańskie 18 grudnia 1852 r. W pierwszych latach kapłaństwa prowadził rzymski nowicjat, a także przez 20 miesięcy (w latach 1855-56) posługiwał w parafii w Piekarach Śląskich, gdzie organizował chór i orkiestrę. Od roku 1863 zajmował się unią Bułgarów w Turcji, gdzie przez 16 lat był przełożonym misji. Założył Katolicko-Bułgarskie gimnazjum, szkołę łacińsko-francuską, drukarnię i wydawnictwo w Adrianopolu, a także Bułgarskie Seminarium Unijne i chór. Był ponadto nauczycielem. Na rzecz unii kwestował we Francji i Polsce. Cechował się wybitnym kaznodziejstwem i talentem do kompozycji pieśni religijnych (np. Całaś piękna jest Maryja). Ostatnie lata życia spędził w Rzymie, pełniąc różne funkcje w generalacie. Na wniosek ks. Semenenki był także stałym członkiem Papieskiej Komisji Liturgii Wschodniej (powołanej między innymi dla przejrzenia i poprawienia ksiąg liturgicznych słowiańskich). Zmarł 27 października 1900 r., w Rzymie i spoczął w tamtejszym grobowcu zakonnym na Campo Verano.
(opr.) ks. Zbigniew Skóra CR
ks. Stefan Pawlicki CR (1839-1916)
Niepospolity człowiek, wybitny uczony, teolog, filozof, profesor, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, bywalec krakowskich salonów, „najuczeńszy z ludzi”, „typ prawdziwego humanisty chrześcijańskiego”, „poliscientysta rzadkiej miary”, „ekspozytura krytyczna Europy”, „encyklopedia żyjąca i mówiąca”.
Stefan Zachariasz Pawlicki na świat przyszedł w Gdańsku 2 IX 1839 r. Studiował na Uniwersytecie we Wrocławiu, uzyskując magisterium filologii klasycznej (1863) i doktorat z filozofii (1865). Był wychowawcą hr. Edwarda Raczyńskiego. Wykładał w Szkole Głównej Warszawskiej. Po spotkaniu z ks. Piotrem Semenenką CR w poł. 1868 r. wstąpił do zgromadzenia Zmartwychwstańców w Rzymie, gdzie otrzymał formację zakonną, złożył śluby (1869), odbył studia na Uniwersytecie Gregoriańskim, uzyskując doktorat z dogmatyki oraz przyjął święcenia kapłańskie (1872). W latach 1873-1882 pełnił obowiązki rektora Papieskiego Kolegium Polskiego w Rzymie. Jesienią 1882 r. przeniósł się na stałe do Krakowa jako profesor dogmatyki, teologii fundamentalnej i organizator katedry filozofii chrześcijańskiej na Wydziale Teologicznym UJ. W latach 1888 i 1893 dziekan Wydziału Teologicznego UJ. W roku akademickim 1905/06 był rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, a w następnych latach prorektorem. Ogłosił przeszło 180 prac naukowych. Swoją bogatą bibliotekę i spuściznę naukową przekazał Bibliotece Jagiellońskiej.
W Krakowie był „lwem salonowym” u Potockich, Czartoryskich, Morawskich, Popielów, Tarnowskich i wielu innych. Miał szerokie kontakty towarzyskie. W jego mieszkaniu przy ul. Łobzowskiej 10 odwiedzali go profesorowie UJ, artyści, bywalcy spotkań w Jamie Michalika („Zielony Balonik”), poeci i pisarze. Wśród jego znajomych, z czasów rzymskich, był H. Sienkiewicz z rodziną, zaś hr. E. Raczyński, tak opisuje Pawlickiego, swego guwernera: "Był za moich młodych lat postacią znaną i popularną. (...) Był naprawdę znawcą i miłośnikiem literatury starożytnej. Zapraszał niekiedy do siebie uczniów gimnazjalnych dla wspólnej lektury. Wraz z przyjacielem i kolegą z tej samej ławy w gimnazjum im. Sobieskiego, Edwardem Morawskim, kilkakrotnie zostałem w ten sposób wyróżniony" (E. Raczyński, Rogalin i jego mieszkańcy, Poznań 1991, s. 179).
Ks. Stefan Pawlicki CR zmarł 28 IV 1916 r. Został pochowany w grobowcu zmartwychwstańców na Cmentarzu Rakowickim.
(opr.) ks. Artur Kardaś CR i ks. Wojciech Mleczko CR
ks. Adolf Bakanowski CR (1840-1916)
Charyzmatyczny kaznodzieja, spowiednik i kierownik duchowy. Twórca pierwszej w USA powszechnej polskiej szkoły katolickiej w Pannie Maryi w Teksasie.
Adolf Sykstus Bakanowski urodził się 10 kwietnia 1840 r. w Mohylówce na Podolu. W domu rodzinnym otrzymał bardzo staranne i surowe wychowanie. Kształcił się w Kamieńcu Podolskim i w Akademii Duchownej w Petersburgu. Święcenia kapłańskie otrzymał 24 maja 1863 r. Jako kapelan brał udział w powstaniu styczniowym, po upadku którego wyjechał do Galicji, a następnie do Włoch. W roku 1864 wstąpił do Zgromadzenia Zmartwychwstańców, gdzie swoje śluby zakonne złożył w 1865 r. W roku 1866 został wysłany na misję do Teksasu, do tamtejszych osad polskich. Posługa na misji w teksańskiej Pannie Maryi przyniosła mu wielkie uznanie i szacunek. Działał także w innych skupiskach polskich, m.in. w Chicago. W roku 1873 wrócił do Europy. mieszkając kolejno w Rzymie, Paryżu i Londynie. W roku 1880 osiadł ostatecznie w kraju. Był wybitnym, charyzmatycznym kaznodziejom, spowiednikiem i kierownikiem duchowym. Zmarł 25 maja 1916 r. w Krakowie i został pochowany w grobowcu zakonnym na Cmentarzu Rakowickim.
(opr.) ks. Zbigniew Skóra CR
abp Józef Weber CR (1846-1918)
Wielki obrońca sprawiedliwości społecznej i kwestii robotniczej, żarliwy kaznodzieja, człowiek głębokiej pobożności i autentyczny świadek Zmartwychwstałego Chrystusa. Niezłomny przykład człowieka wiernego złożonym ślubom.
Józef Weber urodził się 12 czerwca 1846 r. w Fürstenthal – północno wschodnie rejony Cesarstwa Austro-Węgierskiego (obecnie teren Mołdawii). Był synem Franciszka i Krystyny z d. Dorndorfier. Po ukończeniu tamtejszej szkoły podstawowej, uczęszczał do gimnazjum w Czernowcu, a następnie ukończył szkołę średnią we Lwowie w roku 1867. Podczas lat szkolnych oraz dalszych studiów wykazywał wybitne zdolności naukowe. Studia seminaryjne rozpoczął na Uniwersytecie Lwowskim a następnie kontynuował je na Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie. W czasie rzymskim mieszkał w Papieskim Kolegium Polskim, gdzie poznał zmartwychwstańców i nastąpiło jego pierwsze zauroczenie misją i charyzmatem Zgromadzenia. Podczas studiów poważnie się rozchorował i złożył wówczas ślub, że jeżeli wyzdrowieje to wstąpi do zmartwychwstańców. Decyzji tej jednak nie poparł biskup lwowski a także i sam ks. Semenenko, który kazał mu jeszcze poczekać. Święcenia kapłańskie przyjął Weber w Rzymie dnia 7 czerwca 1873 r. Rok później uzyskał doktorat z zakresu teologii dogmatycznej. Po powrocie do Lwowa objął funkcję wykładowcy teologii dogmatycznej i prawa kanonicznego. Zasłynął tam także jako mądry i kompetentny kierownik duchowy. Papież Leon XIII mianował go 2 grudnia 1895 r. biskupem pomocniczym archidiecezji lwowskiej oraz biskupem tytularnym Temnus. Konsekrację przyjął z rąk bpa Seweryna Morawskiego 29 grudnia 1895 r. Podczas swojej posługi szczególnie gorąco wspierał wszelkie sprawy robotnicze, stając zawsze w obronie godnej pracy i sprawiedliwej zapłaty za nią. Za tę działalność papież uhonorował go 15 kwietnia 1901 r. godnością arcybiskupa tytularnego Derny. Przez cały ten czas narastało w nim pragnienie wstąpienia do Zgromadzenia Zmartwychwstańców, o co wreszcie oficjalnie poprosił papieża. Ojciec Święty – Pius X wyraził na to zgodę i 13 czerwca 1906 r. abp Józef Weber wstąpił do zmartwychwstańców. Po odbyciu nowicjatu, złożył śluby zakonne 2 lutego 1907 r. W zakonie posługiwał głównie jako kaznodzieja oraz mistrz nowicjatu. Cechowała go niezwykle wielka pobożność i głębokie umiłowanie życia ślubami. Pełnił także funkcje przełożonego domowego. Zmarł w Chicago 24 marca 1918 r. i został pochowany w grobowcu zakonnym na cmentarzu św. Wojciecha w Niles koło Chicago.
(opr.) ks. Zbigniew Skóra CR
dk. Paweł Pałka CR (1871-1926)
Diakon, który doskonale zrozumiał i wcielił we własnym życiu zalecenia z Dz 6,3.
Urodził się 20 stycznia 1871 r. w Kolbarku pod Olkuszem, jako syn Mateusza i Katarzyny z d. Tarnówka. Ochrzczony został następnego dnia (21 stycznia), a sakrament bierzmowania został mu udzielony w maju 1892 r. Po zakończeniu edukacji podstawowej i gimnazjalnej, zgłosił się i wstąpił do seminarium duchownego w Lublinie, gdzie spędził dwa lata. Następnie jego kroki skierowały się do Zgromadzenia Zmartwychwstańców, do którego wstąpił 22 sierpnia 1899 r. Na koniec swojej formacji nowicjackiej złożył swoją pierwsza profesję zakonną 10 lutego 1901 r. Był kandydatem do stanu kapłańskiego toteż rozpoczął swoje studia i przyjmował kolejne posługi oraz święcenia: 1905 r. – subdiakonat, a w 1907 r. – diakonat. Po tych ostatnich święceniach wykryto u niego epilepsję, która uniemożliwiała mu przyjęcie święceń kapłańskich. Dla młodego i pełnego energii diakona był to bolesny cios. Niemniej miłość do Zmartwychwstałego Chrystusa i wierność wobec Zgromadzenia skłoniły go do pozostania nadal w zakonie w stopniu diakona. Obecnie jest on jednym z nielicznych współbraci zmartwychwstańców, którzy pełnili taką posługę przez całe swoje zakonne życie. Posługiwał w domach zakonnych na terenie Polski oraz w bułgarskim Adrianopolu. To tam właśnie najpełniej rozwinęła się jego posługa wobec ubogich i potrzebujących. Był diakonem pełnym mądrości, cieszącym się dobrą sławą i przede wszystkim posiadającym moc Ducha Świętego. Zmarł w wyniku ataku epilepsji 30 czerwca 1926 r. w Adrianopolu (obecnie: Edirne, Turcja), i został pochowany w tamtejszym grobowcu zakonnym.
(opr.) ks. Zbigniew Skóra CR
Czcigodny Sługa Boży ks. Paweł Smolikowski CR (1849-1926)
Wychowawca o nieprzeciętnym talencie, misjonarz, historyk, filozof, apologeta, pisarz ascetyczny, konferencjonista, poszukiwany kierownik dusz.
Paweł Smolikowski urodził się 4 lutego 1849 r. w Twerze, w Rosji. Po powrocie rodziny z wygnania, ukończył szkołę średnią w Warszawie i wstąpił do seminarium duchownego. Został wysłany do Rzymu, gdzie poznał i przyłączył się do zgromadzenia Zmartwychwstańców.
Wyświęcony na kapłana obrządku wschodniego (1873) pracował jako misjonarz w Bułgarii (1874-1882), a następnie we Lwowie (1882-1891). Był dobrym wykładowcą, utalentowanym wychowawcą młodzieży i współtwórcą zmartwychwstańczego systemu wychowania. Kierował Papieskim Kolegium Polskim w Rzymie (1891-1921), był generałem Zgromadzenia (1895-1905) oraz mistrzem nowicjatu w Krakowie (1921-1926). Pełnił funkcję konsultora watykańskich Kongregacji: Propagandy Wiary i Soboru.
O. Paweł był przyjacielem i spowiednikiem kard. A. Sapiehy i abpa J. Teodorowicza. Głosił prawdę o moralnej nędzy ludzkiej i konieczności współżycia z Panem Jezusem na co dzień. Pozostawił ponad dwieście różnojęzycznych dzieł (książek i artykułów).
W życiu osobistym unikał wszelkiej nadzwyczajności. Cechowała go ogromna wierność Bogu, dokładność i staranne spełnianie obowiązków. Zdumiewał głęboką wiarą, pokorą i posłuszeństwem. Zmarł w opinii świętości 11 IX 1926 r., w domu zmartwychwstańców przy ul. Łobzowskiej 10 w Krakowie (w kruchcie kościoła spoczywają Jego doczesne szczątki). Proces beatyfikacyjny na poziomie diecezjalnym został zakończony, a dokumentację przekazano do Watykanu.
bp Joannes (Iwan) Garufalov CR (1888-1951)
Wybitny poliglota, niezłomny pedagog, obrońca godności ludzkiej podczas prześladowań powojennych w Bułgarii. Pierwszy biskup-zmartwychwstaniec w Bułgarii.
Iwan Garufalov urodził się 12 sierpnia 1888 r. w Małko Tyrnowo. Był synem Demitriusza i Leki z d. Iwanow, oraz bratankiem jednego z pionierów Zgromadzenia Zmartwychwstańców w Bułgarii – ks. Bazylego Garufalova CR. Po odbyciu edukacji w kolegium zmartwychwstańców w Adrianopolu wstąpił do Zgromadzenia 15 maja 1905 r. Śluby zakonne złożył 19 listopada 1906 r. Formację seminaryjną pobierał na Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie, po czym po studiach przyjął święcenia kapłańskie w rycie bizantyjskim 8 kwietnia 1912 r. Do Bułgarii powrócił jako utalentowany językoznawca biegle władający językami: włoskim, francuskim, tureckim oraz łaciną. Posługiwał jako nauczyciel i duszpasterz w Adrianopolu, Starej Zagorze i Małko Tyrnowo. 20 maja 1941 r. został mianowany przez papieża Piusa XII administratorem apostolskim katolików rytu bizantyjskiego w Bułgarii. Rok później – 6 lipca 1942 r. ks. Iwana mianowano tytularnym biskupem Laganii z rezydencją w Sofii oraz egzarchą apostolskim dla katolików obrządku wschodniego w Bułgarii. Konsekracja biskupia odbyła się 1 listopada 1942 r. w katedrze w Sofii, a głównym konsekratorem był bp Cyryl Kurtew. Posługa biskupia księdza Garufalova CR przypadła na bardzo trudne czasy prześladowania katolików w Bułgarii, pozbawiania Kościoła placówek i dóbr, szykanowania kapłanów i osób zakonnych, zastraszania wiernych świeckich i ograniczania wolności religijnej. Bp Iwan starał się przez cały ten czas wiernie wspierać swoich wiernych oraz współbraci w Zgromadzeniu, biorąc ich w obronę i starając się organizować im fachową pomoc. Wyczerpany złym stanem zdrowia oraz tragiczną sytuacją w kraju zmarł w Sofii 7 sierpnia 1951 r.
(opr.) ks. Zbigniew Skóra CR
br. Jan Tyrałła (1879-1958)
Pobożny zakonnik, genialny wychowawca, oddany zakrystian.
Brat Jan urodził się 4 czerwca 1879 r. w Grawinach na terenie zaboru pruskiego. Był synem Marcina i Karoliny z d. Strok. Do Zgromadzenia Zmartwychwstańców wstąpił 31 lipca 1901 r. Pierwszą profesję zakonną złożył 3 maja 1903 r., a śluby wieczyste 22 maja 1909 r. Swoją posługę pełnił w Krakowie, Rzymie i w Poznaniu. Najczęściej był zakrystianem, który swoje obowiązki wypełniał nie tylko z wielkim zaangażowaniem, ale przede wszystkim z ogromną pobożnością. Jego przykład życia wiary, modlitwy i miłości do Zgromadzenia był impulsem dla wielu młodych ludzi, aby wybrać drogę życia zakonnego i kapłańskiego. Najbardziej jest jednak znany z tego, że był genialnym wychowawcą ministrantów, których za czasów jego posługi było w parafii poznańskiej przeszło stu. Zmarł 15 października 1958 r. i został pochowany w grobowcu zakonnym na poznańskim Junikowie. W 50-tą rocznicę istnienia parafii na Wildzie w Poznaniu (1974 r.), wdzięczni wychowankowie oraz współbracia, ufundowali w prezbiterium kościoła tablicę pamiątkową ku jego czci.
(opr.) ks. Zbigniew Skóra CR
abp Salvatore Baccarini CR (1881-1962)
Hierarcha kochany przez ludzi za przyjacielski, ciepły i otwarty stosunek do nich. Oceniany jako wzorowy kapłan, mądry i szlachetny w każdym względzie człowiek.
Salvatore Maria Baccarini urodził się 8 sierpnia 1881 r. w Civita Lavinia (Lanuvio). Był synem Atcenzo – znanego producenta win, oraz Małgorzaty pochodzącej ze słynnej rodziny Frezza. Po ukończeniu szkoły parafialnej w Lavinii oraz niższego seminarium zmartwychwstańców w Rzymie, postanowił wstąpić do Zgromadzenia. Uczynił to 3 listopada 1896 r., a 4 listopada 1898 r. złożył profesję zakonną. Studia filozoficzne i teologiczne ukończył na Uniwersytecie Gregoriańskim uzyskując doktoraty z zakresu filozofii i teologii. Trzeci doktorat – z zakresu prawa kanonicznego, ukończył na Uniwersytecie św. Apolinarego. Święcenia kapłańskie przyjął 24 września 1904 r., po czym rozpoczął posługę formacyjną w Kolegium Polskim w Rzymie. Cechowały go wielkie oddanie Kościołowi, głęboka i pokorna wiedza oraz umiłowanie bliźniego. 7 marca 1922 r. został mianowany biskupem Terraciny, Priverno i Sezzy. Sakrę biskupią otrzymał z rąk kardynała Bazylego Pompili dnia 21 maja 1922 r. Bp Salvatore otrzymał od papieża w zarząd te same trzy diecezje, których biskupem był przed stu laty jego stryjeczny pradziadek – kardynał Alojzy Frezza. Teraz bp Baccarini CR musiał dzielić czas pomiędzy wszystkie trzy dawne diecezje połączone obecnie w jedną, ale nadal posiadające własne katedry, kurie i kapituły. Posługę swoją pełnił tam przez następne osiem lat, po czym – 30 czerwca 1930 roku został mianowany arcybiskupem Capui. Nową stolicę biskupią zajmował aż do śmierci, która nastąpiła 12 lutego 1962 r. Spoczął w Capui obok innych biskupów tej diecezji.
(opr.) ks. Zbigniew Skóra CR
bp Robert S. Dehler CR (1889-1966)
Jedyny zmartwychwstaniec, który uczestniczył w obradach Soboru Watykańskiego II i pierwszy biskup posługujący na Bermudach.
Robert Stephen Dehler urodził się 26 grudnia 1889 r. w pobliżu Erbsville na terenie parafii st. Agata w Ontario – Kanada. Był synem Jana i Magdaleny z d. Hinsperger. Po ukończeniu edukacji w zmartwychwstańczym Kolegium św. Hieronima w Kitchener, wstąpił do Zgromadzenia i złożył profesję zakonną 17 kwietnia 1910 r. Filozofię i teologię studiował na Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie, które zakończył doktoratem z zakresu tych nauk. Święcenia kapłańskie przyjął 19 grudnia 1914 r. Po powrocie na kontynent amerykański pracował w duszpasterstwie parafialnym, ale główne jego siły Zgromadzenie skierowało do posługi dydaktycznej i pedagogicznej w placówkach szkolnych, kolegiach i scholastykatach Zgromadzenia. W latach 1939-1944 był przełożonym zmartwychwstańczej misji na Bermudach. W dniu 17 maja 1953 r. otrzymał nominację na Prefekta Apostolskiego Bermudów. W lutym 1956 r. Prefekturze nadano status Wikariatu, a ks. Dehler CR został mianowany Wikariuszem Apostolskim i biskupem tytularnym Clazomeny. Jego konsekracja biskupia odbyła się 19 marca 1956 r. w kościele NMP w Kitchener, a głównym konsekratorem był bp Gerald Patrick Aloysius O’Hara. Jako biskup uczestniczył w obradach Soboru Watykańskiego II. Zmarł nagle 26 sierpnia 1966 r. w Kitchener. Został pochowany w kwaterze grobów zakonnych zmartwychwstańców na cmentarzu Mount Hope w Kitchener.
(opr.) ks. Zbigniew Skóra CR
bp Bernard Murphy CR (1918-1974)
Był naukowcem głęboko rozumiejącym teologię i umiejącym w bardzo szczery i prosty sposób przekazać ją ludziom.
Bernard Murphy urodził się 27 grudnia 1918 r. w Preston, Ontario – Kanada. Był synem Artura i Florencji z d. Clawsey. Ukończył zmartwychwstańcze Kolegium św. Hieronima w Kitchener i następnie wstąpił do Zgromadzenia. Swoją pierwszą profesję zakonną złożył 15 sierpnia 1938 r. Teologię i filozofię studiował w Seminarium św. Piotra w kanadyjskim London. Święcenia kapłańskie przyjął 3 czerwca 1944 r. Swoją wiedzę pogłębiał studiując na Western University oraz na Uniwersytecie w Ottawie. Posługiwał w Zgromadzeniu jako duszpasterz oraz pracownik naukowy, dziekan i rektor. 12 czerwca 1967 r. został mianowany biskupem na Bermudach. Sakrę biskupią przyjął z rąk abpa Igino Eugenio Cardinale w dniu 1 września 1967 r. Swoją posługę biskupią pełnił przez 7 lat. Zmarł w Hamilton na Bermudach 22 maja 1974 r. Na wyspach otaczany był wielkim szacunkiem, toteż w dniu jego pogrzebu na wszystkich publicznych budynkach bermudzkich opuszczono flagi do połowy masztu. Pochowany został na cmentarzu św. Klemensa w rodzinnym miasteczku Preston – obecnie nosi ono nazwę Cambridge.
(opr.) ks. Zbigniew Skóra CR
ks. Feliks Szreder CR (1914-1989)
Jeden z najwybitniejszych polskich biblistów, tłumaczy Pisma Świętego i dogmatyków.
Pochodził z Kaszub. Urodził się 10 grudnia 1914 r. w Prokowskich Chróstach, w wielodzietnej rodzinie katolickiej, ubogich rolników Józefa i Marty z Plichtów. Był najstarszym dzieckiem. Miał pięciu braci i cztery siostry. Chrzest otrzymał 20 XII 1916 r. w Kartuzach. Szkołę elementarną polską ukończył w Prokowie. Po ukończeniu sześciu klas klasycznego gimnazjum, 12 września 1932 r. wstąpił do Zgromadzenia Zmartwychwstańców. Nowicjat odbył w Krakowie, gdzie 15 lutego 1934 r. złożył pierwsze śluby zakonne. Świadectwo maturalne otrzymał 5 czerwca 1935 r. w VII. Państwowym Gimnazjum im. T. Kościuszki we Lwowie. Tam też odbywał studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu im. Jana Kazimierza. Święcenia kapłańskie otrzymał w Krakowie 21 grudnia 1939 r., po szczęśliwej ucieczce przed wojskami sowieckimi i grożącą deportacją na Sybir. Pracując przy alumnacie Zgromadzenia, jako jego wicerektor, od 1942 r. pogłębiał studia w Krakowie. Po wojnie (15 X 1945 r.) uzyskał stopień magistra teologii na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego na podstawie pracy Magnificat – rozbiór krytyczny. W latach następnych uczył religii w Woli Duchackiej w szkole podstawowej nr 70, Zawodowej Szkole Przemysłu Skórzanego i w Liceum Elektrycznym oraz szkołach Złocieńca w województwie zachodniopomorskim. W tym okresie przygotowywał rozprawę doktorską Nauka o Trójcy Świętej według Wilhelma Ockhama pod kierunkiem ks. prof. I. Różyckiego. Po jej obronie (24 VII 1952 r.) uzyskał stopień doktora teologii. Ks. Szreder stale interesował się Biblią i pogłębiał znajomość języków starożytnych i współczesnych. Bardzo długo trwały jego starania o wyjazd na studia zagraniczne, bo od jesieni 1948 r. do wiosny 1963 r. Odbył je w Instytucie Biblijnym w Rzymie uzyskując (24 VI 1966) licencjat nauk biblijnych. Uczestniczył również w podróży naukowej na Bliski Wschód i do Egiptu. Należał do tłumaczy Biblii Tysiąclecia. Przed wyjazdem na studia i po powrocie z nich był cenionym wykładowcą teologii dogmatycznej, biblistyki i języków starożytnych w Wyższym Seminarium Duchownym Zmartwychwstańców w Poznaniu (1952-1957), a następnie w krakowskich instytutach teologicznych (Papieskim Wydziale Teologicznym, Częstochowskim Seminarium Duchownym, Wyższym Seminarium Duchownym OO. Paulinów, Instytucie Liturgicznym). Pod koniec życia wykładał teologię biblijną i pomagał w przekładzie tekstów biblijnych. Ceniono jego artykuły, godziny biblijne, nauki rekolekcyjne i kazania. Bardzo ważna i cenna była jego stała i gorliwa pomoc w pracy duszpasterskiej. Głosił czasem nauki misyjne. Był długoletnim spowiednikiem sióstr zmartwychwstanek w Kętach, Stryszawie i Krakowie. W Krakowie spędził większość życia kapłańskiego przy ul. Łobzowskiej 10 i ul. Szkolnej 4. W czasie krótkiego przełożeństwa w domu Łobzowskim zorganizował artystyczne odnowienie wnętrza kościoła w 1961 r. Przez ostatnie kilkanaście łat życia nie mógł wykładać z powodu nabytej padaczki, co było dla niego wielką tragedią. Do końca jednak spowiadał. Nowa choroba śmiertelna, połączona z wielkim cierpieniem, trwała tylko 15 dni. Zmarł w szpitalu w Krakowie przy ul. Śniadeckich, dnia 9 maja 1989 r. Pogrzeb ks. Feliksa Szredera odbył się 17 maja w Krakowie – Woli Duchackiej, gdzie został pochowany w grobowcu swego Zgromadzania. W pogrzebie brali udział liczni księża i klerycy. Ks. dr. Feliks Szreder CR opublikował: 1) „Druga Księga Królewska – przekład i komentarz”, w: „Biblia Tysiąclecia”, Poznań 1965, s. 339-366; 2) „Eschatologiczna istota Kościoła”, w: „Idee przewodnie soborowej konstytucji o Kościele”, Kraków 1971, s. 295-322; 3) „Homilie na rok A (XI—XXXIV niedziela)”, w: „Homilie i godziny biblijne”, Kraków 1972, s. 90-199; 4) „Nauczyciel mocy i miłości ks. Piotr Semenenko CR”, w: „Dziennik Chicagowski” 274 (1965), s. 9. 11; 5) „Ostatnia Wieczerza”, w: „Studia Warmińskie”, 12(1975), s. 445-448; 6) „Synowie przemienienia będą synami zmartwychwstania”, w: „Dziennik Chicagowski”, 80 (1942), cz. 4, 41; 7) „Józefa zjednoczenie hipostatyczne”, w: RBL 4-5(1974), s. 215-220; 8) „Św. Józefa zjednoczenie hipostatyczne”, w: L. Strada, „Patron doskonały”, Kraków 1976, s. 26-33; 9) „Ważniejsze metafory eklezjologiczne w Piśmie św.”, w: RBL 6(1962), s. 321-329. W maszynopisie pozostawił przygotowane materiały: 1) „Bogdan Jański ojcem Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego”, 1971, stron 6; 2) „Człowiek odradzający się w Duchu Świętym. Nauka św. Pawła o odrodzeniu człowieka”, Kraków 1972, stron 48; 3) „Posłannictwo Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego”, 1971, stron 146; 4) „Przekład na język polski encykliki Piusa XII «Sacra virginitas»”, 1954, stron 30; 5) „Świętość św. Józefa a świętość św. Jana Chrzciciela”, stron 6; 6) „Tajemnica zmartwychwstania”, stron 17; 7) „Teologia psalmów”, 1972, stron 35; 8) „Teologia św. Pawła”, 1964, stron 77; 9) „Uwagi o artykule ks. Jana Reinke CR «Teoria teologiczna ks. Piotra Semenenki»”, 1958, stron 9.
(powyższy tekst opracowania pochodzi z: RBL, t. 43, nr 3-6(1990), s. 166-168).
(opr.) ks. Bolesław Micewski CR
ks. John Iwicki CR (1928-1992)
Człowiek o ogromnej i radosnej pasji oraz miłości do Zgromadzenia. Jest jednym z najwybitniejszych historyków zmartwychwstańczych dziejów.
John Iwicki urodził się 27 maja 1928 r. w Chicago – USA. Był synem Józefa i Antoniny z d. Kasprzak. Do Zgromadzenia Zmartwychwstańców wstąpił 1 lipca 1946 r., a profesję zakonną złożył 6 stycznia 1949 r. Studia z zakresu filozofii i teologii odbywał na Uniwersytecie St. Louis i w Seminarium św. Jana Kantego. Święcenia kapłańskie przyjął 28 maja 1955 r. Następnie odbył specjalistyczne studia historyczne. Oprócz pracy dydaktycznej i parafialnej oddał się badaniom z zakresu historii Zgromadzenia. Pozostawił po sobie bogatą spuściznę publikacji naukowych, z których najbardziej znany jest trzytomowy Charyzmat Zmartwychwstańców. Historia Zgromadzenia zmartwychwstania Pańskiego. Zmarł w Chicago 21 marca 1992 r. Został pochowany w grobowcu zakonnym na cmentarzu św. Wojciecha w Niles koło Chicago.
(opr.) ks. Zbigniew Skóra CR
bp Brian Hennessy CR (1919-1997)
Był człowiekiem o wielkim nazwisku, który potrafił pozostać ludzki w relacjach z tymi, których spotykał.
Brian Leo John Hennessy urodził się 7 stycznia 1919 r. w Detroit, Michigan – USA. Był synem Briana i Marii Róży Doyle. Po przeprowadzce rodziny do Hamilton w Ontario ukończył edukację podstawową i średnią w tamtejszych szkołach katolickich. Do Zgromadzenia Zmartwychwstańców wstąpił 26 lipca 1937 r., a profesję zakonną złożył 15 sierpnia 1938 r. Studia odbył w Seminarium św. Piotra i na Uniwersytecie Western Ontario w London. Święcenia kapłańskie otrzymał 30 lipca 1950 r. Pracę dydaktyczo-pedagogiczną umiejętnie łączył z posługą duszpasterską. 18 marca 1975 r. ogłoszono jego nominację na biskupa diecezji Hamilton na Bermudach. Święcenia biskupie przyjął z kolei w kanadyjskim Hamiltonie 14 maja 1975 r. z rąk bpa Paula Redinga. Jego ingres do katedry w bermudzkim Hamiltonie odbył się 30 maja. Po przejściu na emeryturę pozostał na Bermudach, gdzie zmarł w Southampton 13 lutego 1997 r. Został pochowany w grobowcu rodziny Hennessy, obok rodziców i rodzeństwa, na cmentarzu Holy Sepulchre w Burlington, Ontario – Kanada.
(opr.) ks. Zbigniew Skóra CR
bp Nino Marzoli CR (1938-2000)
Pełen humoru hiszpańskojęzyczny Włoch z brytyjskiej Kanady biegle władający ajmarą, czyli językiem ojczystym Indian boliwijskich.
Urodził się w Pescarze we Włoszech 25 grudnia 1938 r. w rodzinie Ulissesa i Gildy z d. Pandolfi. Po ukończeniu szkoły średniej w Rzymie, wstąpił do Zgromadzenia Zmartwychwstańców i swoje pierwsze śluby zakonne złożył 4 października 1958 r. Studiował filozofię w Rzymie, a następnie dwa lata teologii na Uniwersytecie Gregoriańskim, po czym wyjechał w roku 1966 do Kanady, i tam ukończył teologię. Święcenia kapłańskie otrzymał w kanadyjskim Londynie 17 grudnia 1966 r. Po święceniach wrócił do Pescary i otrzymał pierwsze zadanie w Zgromadzeniu jako dyrektor studiów w Collegio Aterno, ale dwa lata później, w 1968 r., ponownie przyjechał do Kanady, aby zostać współpracownikiem w parafii St. Mary’s w Kitchener. W 1970 r. został skierowany do Boliwii, gdzie miał spędzić resztę swojego życia, m.in. jako wikariusz parafii San Miguel w La Paz, a później jej proboszcz. Ksiądz Nino nie był tradycyjnym duszpasterzem. Szybko okazał swoją szczególną miłość do ubogich i troskę o tych (jak np. więźniowie), którzy są niesprawiedliwie traktowani. Bardzo ważnymi elementami jego posługi było kierownictwo duchowe i spowiednictwo. To jego bezgraniczne zaangażowanie i jednocześnie pomysłowa twórczość rozwiązań duszpasterskich szybko zwróciła uwagę władz kościelnych, i 16 kwietnia 1988 r. został mianowany biskupem pomocniczym La Paz, oraz tytularnym bp Nara. Sakrę biskupią przyjął 18 czerwca 1988 r. Cztery lata później (28 sierpnia 1992 r.) został mianowany biskupem pomocniczym Santa Cruz de la Sierra. Nawet jako biskup, Nino nadal był lojalnym synem Zgromadzenia. Z darem do języków, z których mówił czterema: hiszpańskim, włoskim, angielskim i ajmara (językiem ojczystym Indian w Boliwii), oraz zainteresowaniami intelektualnymi, bp Nino wydawał się człowiekiem gotowym na interesującą i ekscytującą przyszłość w Kościele. Ale tak się nie stało. Wiosną 2000 roku zachorował na chorobę, której nie można było zdiagnozować w Boliwii. Wrócił do Rzymu, ale jego stan zdrowia błyskawicznie się pogarszał i niebawem – 24 maja 2000 r. zmarł w wieku 61 lat. Spośród wielu jego cech zapamiętano także jego łagodność i wspaniałe poczucie humoru. Został pochowany w rodzinnej Pescarze, w grobowcu zakonnym, obok innych swoich współbraci ze Zgromadzenia Zmartwychwstania.
(opr.) ks. Zbigniew Skóra CR
